Hoever mag de Belastingdienst gaan in het opvragen van informatie?

Wat is je informatieplicht?
Volgens art. 47 lid 1 AWR is iedereen verplicht aan de Belastingdienst informatie te verstrekken die voor de belastingheffing van belang kan zijn. De bedoelde informatie moet op grond van art. 49 lid 1 AWR stellig, duidelijk en zonder voorbehoud worden verstrekt. De inspecteur van de Belastingdienst mag de gekozen wijze en termijn kiezen. Ook kan je als belastingplichtige onder last van een dwangsom worden gedwongen al de informatie te verschaffen die van belang kan zijn voor een juiste belastingheffing.

Dit verkregen materiaal mag uitsluitend worden gebruikt ten behoeve van de belastingheffing. Wordt dit materiaal toch gebruikt voor fiscale beboeting of strafvervolging van de belastingplichtige, dan is het aan de fiscale rechter of de strafrechter om daaraan gevolgen te verbinden. Zie voor meer informatie het artikel ‘Zwartspaarders dwingen mee te werken aan eigen veroordeling, mag dat?’.

Welke informatie mogen anderen aan de Belastingdienst geven?
De Belastingdienst kan in de uitvoering van haar werkzaamheden informatie over belastingplichtigen opvragen bij derden. Zo is ook gebleken in de volgende twee recente gevallen:

Informatie via zorgverzekeraar
De vraag of de fiscus informatie via een derde mag verkrijgen kwam aan het licht in een zaak waarbij de Belastingdienst informatie via een zorgverzekeraar heeft gebruikt voor de belastingheffing. In casu gaat het om een belastingplichtige die in haar IB-aangifte van 2006 bepaalde aftrekbare ziektekosten claimt. De inspecteur is echter van mening dat zij slechts recht heeft op de aftrek van de standaardpremie. Hiertoe neemt de inspecteur contact op met de zorgverzekeraar ter verkrijging van de benodigde informatie.

Onrechtmatig verkregen?
De belastingplichtige vindt dat de via de zorgverzekeraar verkregen informatie onrechtmatig is verkregen. Zij had op de hoogte gesteld moeten worden en de inspecteur had de desbetreffende informatie ook via haar kunnen verkrijgen. Echter, Gerechtshof Amsterdam is van mening dat de inspecteur op basis van art. 53 AWR bevoegd is om benodigde informatie bij derden op te vragen (LJN CA0464, nr. 11/00134). Daarom is geen sprake van onrechtmatig verkregen informatie.

De bevoegdheid om informatie op te vragen is niet beperkt tot de gevallen waarin die informatie niet bij de belastingplichtige zelf kan worden opgevraagd. Hierbij hoeft de Belastingdienst de belastingplichtige niet op de hoogte te stellen.

Kentekens worden door de politie naar de Belastingdienst doorgestuurd, kan dat?
Het NRC van 27 juli 2013 meldt dat de fiscus over het jaar 2012 de parkeergegevens opgevraagd heeft van iedereen die bij een parkeerautomaat op kenteken heeft geparkeerd. De Belastingdienst wil met de verkregen gegevens controleren of leaserijders zich aan de gestelde regels voor privékilometers houden. Als leaserijder mag je - om niet in aanmerking te komen voor de bijtelling in de inkomstenbelasting - jaarlijks maximaal 500 privékilometers rijden met je zakelijke auto.

Politiegegevens
Niet alleen de parkeergegevens zijn opgevraagd door de Belastingdienst. Het blijkt dat ook de door de politie op de weg gescande kentekens worden doorgespeeld aan de fiscus. Ook deze gegevens gelden ter controle of leaserijders zich houden aan de gestelde regels. Diverse leaserijders zijn in de afgelopen maanden geconfronteerd met kentekengegevens die aantonen dat de door hun opgegeven rittenadministratie onjuist is. Veel van deze leaserijders hebben bepaalde ritten niet opgenomen in de administratie, of bepaalde ritten foutief opgenomen in de administratie. De Belastingdienst heeft zodoende naheffingen opgelegd van duizenden euro’s.

Een aantal van de leaserijders hebben een rechtszaak aangespannen, omdat zij vinden dat het opslaan van hun rijgedrag hun privacy schendt. Deze rechtszaak is door de leaserijders gewonnen. In 2014 heeft de Belastingdienst met de politie een convenant afgesloten. Daarin leggen zij vast dat ze de gegevens van de autorijders een dag mogen bewaren. Als de gegevens een 'hit' opleveren, mogen zij dit verder onderzoeken. De overige gegevens moeten dan vernietigd worden. 

Privacyschending
Het College Bescherming Persoonsgegevens, het CBP, constateert dat de overheid steeds meer persoonsgegevens verzamelt en koppelt (CBP jaarverslag 2012). De kans op onzorgvuldigheid en strijdigheid met de Wet bescherming persoonsgegevens neemt hierdoor toe, wat privacyschending tot gevolg kan hebben. De bescherming van persoonsgegevens is een grondrecht, dat juist door de overheid dient te worden nageleefd. Nu het duidelijk is dat de Belastingdienst bevoegd is om via derden informatie op te vragen, is het essentieel dat hierbij de wet- en regelgeving betreffende bescherming van deze persoonsgegevens strikt nageleefd wordt. Naar onze mening kan een foutieve omgang met deze bevoegdheid leiden tot een inbreuk op het vertrouwen van burgers in de overheid.

Gebaseerd op artikelen uit:
NRC, 27 juli 2013.
NRC Next, 7 augustus 2013.